Περί της θεραπείας του εν Ουκρανία εκκλησιαστικού ζητήματος υπό της Μητρός Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως-Το ζήτημα των χειροτονιών

Μία από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες παραμέτρους, ίσως η κυριώτερη, στο ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα, το οποίο κλήθηκε να επιλύσει το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ήταν αυτή των χειροτονιών των αρχιερέων των δύο παρατάξεων που προσήλθαν στην κοινωνία της Εκκλησίας από το σχίσμα μετά από έκκλητη προσφυγή. Το ζήτημα της εγκυρότητας των χειροτονιών από καθηρημένους ή σχισματικούς ιεράρχες, οι περί αυτοχειροτονήτων κατηγορίες, η αιτούμενη από πολλούς αναχειροτονία, διεδραμάτησαν σπουδαίο αρνητικό ρόλο στην όλη εξέλικη του ζητήματος καθώς ελάχιστοι προτίμησαν να προσφύγουν στη μελέτη των πηγών και της εκκλησιαστικής ιστορίας ώστε να πληροφορηθούν πώς η Εκκλησία και μάλιστα η Μεγάλη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως μεριμνούσε για την θεραπεία των σχισμάτων. Στη μελέτη αυτή παρουσιάζεται η ενασχόληση κληρικών με τό ζήτημα της επιστροφής από σχίσματα, ο τρόπος με τον οποίον οι Οικουμενικές Σύνοδοι δέχονταν τους πεπλανημένους αδελφούς, η ιστορία σε γενικές γραμμές του εκκλησιαστικού ουκρανικού θέματος, και επιχειρείται η με αποδείξεις τεκμηρίωση του γεγονότος ότι τελικώς κανείς από τους ιεράρχες που προσήλθαν, που επέστρεψαν από το υπό κρίση σχίσμα δεν προερχόταν από τις τάξεις των αυτοχειροτονήτων. Στο όλο ζήτημα και στην αυτή συνάρτηση εξετάζονται ενδελεχώς οι περιπτώσεις απονομής αυτοκεφαλίας στις κατά τόπους Εκκλησίες Αλβανίας και Βουλγαρίας, το περελθόν, η κατάσταση από την οποία διέδραμαν ώστε να φτάσουν στην εσωτερική εκκλησιαστική αυτοτέλειά τους και ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου στά γεγονότα αυτά. Εξ άλλου μελετήθηκε και η ιστορία και οι ομοιότητες με το ουκρανικό ζήτημα και της Εκκλησίας Σερβίας, καθώς και παράδειγμα από τη σύγχρονη ιστορία της περί επιστροφής σχισματικών και του τρόπου αποδοχής τους. Από μία τέτοια μελέτη, ασφαλώς, δεν θα μπορούσε να απουσιάζει και η μεγάλη ευθύνη του εκάστοτε Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως και Οικουμενικού Πατριάρχη, του να δέχεται έκκλητες προσφυγές όχι μόνον από κληρικούς της δικαιοδοσίας του αλλά και από κλίματα άλλων κατά τόπους Εκκλησιών. Όλα αυτά τα περιλαμβανόμενα στην μελέτη αυτή έχουν ως βάση τους τόσο σχεδόν ανέκδοτα και πάντως δυσεύρετα και σπάνια κείμενα αλλά και αρχειακό υλικό από το Οικουμενικό Πατριαρχείο

One of the more dominant and more vital – arguably the most important – parameters in the ecclesiastical matter concerning Ukraine, which the Ecumenical Patriarchate was called to resolve, was that of the ordinations of hierarchs from both factions that were received into communion with the Church from a state of schism after submitting a relevant appeal. The issue of the validity of ordinations in the case of defrocked or schismatic hierarchs, the allegations of self-ordination, and the request by many for their reordination: all these matters played a significant, albeit negative role in the overall process inasmuch as few chose to turn to the study of primary sources and church history in order to become informed about the manner in which the Church, and especially the Great Church of Constantinople, expressed her concern for the healing of schisms. This study presents the preoccupation of clergy with the question of return from schism, the way in which Ecumenical Councils received ordained brothers who were previously in error, and the general history of the ecclesiastical question in Ukraine, while at the same time endeavoring to provide substantial evidence for the fact that ultimately none of the hierarchs who were received from this particular schism came from the category of self-ordained hierarchs. In this perspective and connection, the specific cases of granting autocephaly to the local Churches of Albania and Bulgaria are carefully examined, including their past and the circumstances they experienced in acquiring internal ecclesiastical independence, as well as the role of the Ecumenical Patriarchate in resolving these matters. Moreover, the study also explores the history and similarities between the Ukrainian issue and the Church of Serbia, along with an example from the latter’s contemporary history in receiving – and the manner of receiving – former schismatics. Furthermore, such a study surely could not overlook the immense responsibility of the sitting Archbishop of Constantinople and Ecumenical Patriarch for accepting submissions of appeals not only from clergy within his own jurisdiction but also from other territories belonging to local Churches. All of the above are contained and supported on the basis of hitherto unpublished, inaccessible, and rare documents, together with archival material at the Ecumenical Patriarchate